TACTICE

TACTICE

Graece Τακτικὴ, aciem instruendi Ars; unde Tactici Scriptores, qui de ordinibus militaribus literis quae dam consignârunt, dicti sunt, Quantum vero insit in acie disponenda instruendaque momenti, cum res ipsa, tum Vegetius docet, l. 3. c. 14. Nam si sapienter, inquit, ea disponitur, plurimum iuvat: si imperite, quamvis optimi bellatores, malâ dispositione franguntur. Cuius rei praeceptum vix ullum antiquius ac melius illô Homericô est, ubi Nestoris in acie instruenda artificium, his verbis describit. Il. δ. v. 297.

Ι῾ππῆας μὲν πρῶτα σὺν ἵπποισι καὶ ὅχεσφι

Πεζοὺς δ᾿ ἐξόπιθεν ςῆσεν πολέας τε καὶ ἐςθλοὺς,

Ε῞ρκος ἔμεν πολέμοιο, κακοὺς δ᾿ ἐς μέςςον ἔλαςςεν,

Ο῎φρα καὶ οὐκ ἐθέλων τις ἀναγκάιῃ πολεμίζῃ.

Atque Equites posuit cum Curribus, ordine primô:

At Peditum a tergo floremque et robora, belli

Munimen septumque: sed in medio agmine viles,

Ignavosque; uti vel nolentes depugnarent.

Cui subscribens Xenophon, Memorabil. l. 3. p. 602. In bello, ait, fortissimi quique primô ultimoque locô sunt collocandi, pessimi vero in medio, ut ab illis ducantur ab his impellantur. Nec e Romanis militiae Doctoribus ab istis diversus abit Vegetius, qui l. 3. docet, instructionis esse legem, ut in prima acie milites exercitati veteranique collocentur, quos antea Principes vocârunt; In His enim, qui et aetate maturiores et usu confidentiores, praecipue virtus militaris conspicitur. Idemque sextum, h. e. ultimum ordinem, a fortissimis item ac scutatis, et omni armorum genere munitis bellatoribus, teneri debere monet, quos antiqui Triarios vocabant. Idem Germanis in usu fuisse, Tacitus de eorum more docet, ubi ait, c. 6. §. 6. Ex omni iuventute dilectos ante aciem locant. Et c. 31. §. 4. Penes fortisimos (Cartorum) initia pugnarum omnium. Porro per genres et familias acies disponendas esse, monent harum rerum periti. Ita enim Onosander, Stratag. c. 24. Est prudentis Impratoris, ordines ita disponere, ut fratres cum fratribus, amici cum amicis una sint. Quum enim, qui in discrimine versatur, proximus illi est, a quo diligitur, tunc necessario evenit, amicum pro amici saute audacius depugnare. Pudet quippe gratiam benemerenti non referre etc. Hinc Xenophon, Cyripaed. l. 2. non esse phalanga validiorem scribit, quam cum fuerit ex amicis congregata: et Leo Imperator, Constit. 20. belli tempore amicos, familiares et

cognatos prope inter se collocabis, iubet. Atque haec aciei disponendae ratio Persis placuit, apud Curtium, l. 4. Britannis Gallisque, apud Tacitum, Annal. l. 12. c. 33. qui idem Histor. l. 4. c. 16. ob eandem causam, Caninefates, Frisios, Batavos propriis cuneis, a Civili, compositos fuisse, refert. Idem de Germanis sic, c. 7. §. 3. Quodque praecipuum fortitudinis incitamentum est, non casus, nec fortuita conglobatio turmam aut cuneum facit, sed familiae et propinquitates. Quo pertinere videtur et illud, quod Plut. in Pelopida, de sacra Thebanorum cohorte scribit, quae 300. constans viris delectis, quod amoris mutuô nexuiungeretur, ἐραςὴ nuncuata fuit, cuiusque virtus invicta, ad Chaeronense usque proelium: durâsse, traditur. Matth. Berneggerus in Taciti German. Quaest. 25. et 40. De Romanorum acie, prolixe agit, Liv. l. 8. Polybius, l. 6. et ex utroque Rosinus, Antiqq. Rom. l. 10. c. 14. Scriptores Tacticos celebriores hîc infra videbis.

Tactici Scriptores, prisci ac recentioris aevi.

Aeneas, cognomine Tacticus, Aristotelis σύγχρονος, scripsit Στρατηγικὰ seu de Arte Imperatoria; e quibus superest Τακτικὸν καὶ Πολιορκητικὸν, Tacticus et Obsidionalis liber. Primus autem Tactica haec vulgavit Casaubonus, qui et Aeliam Τακτικὰ, a se emendata et observationibus illustrata, edere decrêrat. Cineas Thessalus, qui Pyrrho a consiliis fuit, Aeneae Tactica in Epitomen redegit. Meminit librorum eius Cicer. l. 9. Ep. 25. Sextus Iulius Frontinus, Vir Consularis, post Stratoclem et Hermiam, scripsit de Tactica, quae Homeri temporibus obtinebat. Aelianus Frontonem vocat: Floruit autem sub Vespasiano, usque ad Traianum. Claud. Aelianus, sub Traiano et Adriano Caesar. similiter Τακτικὰ sive de acie ordinanda composuit: Quem librum Latine reddiderunt tres hi Theod. Gaza, Franc. Robortellus et Sextus Arcerius. Voss. Hist. Graec. l. 2. c. 11. Arrianus Nicomediensis, ob suavitatem sermonis Xenophon iunior dictus, Tactica, sub eodem Hadriano, composuit. Quorum supersunt tria capita, hactenus inedita. Idem de Mathemat. Scient. c. 48. §. 13. Iulius Africanus, sub M. Antonino Elagabalo, et ipse, inter alia, Tactica scripsit, quae MS: adhuc in sua cimelia habuit Vossius. Pappus, de eadem Arte, sub Theodosio M. egit. Idem, de Scientiis Math. c. 16. §. 8. Urbicius, sub Anastasio Imperatore, cuius iussu, Tactica Graece literis mandavit. Transtulit vero, quae Traianus et Hadrianus hac de Arte scripserunt: sed sic, ut non pauca adderet de suo. Exstant MS. Florentiae et Mediolani. Mauritius quoque Imperator Tacticis inclaruit, quae multum cum Urbicii conveniunt. XII. eius libb. de re militari, meminit Gesnerus in Biblioth. Leo, fil. Basilii Macedonis et fil. eius Constantinus cognomine Porphyrogennetus, Imperatores Tactica quoque ediderunt: Et quidem illa Leonis Latine prodiêrunt A. C. 1554. Basileae; Graece autem primus illa edidit Ioh. Meursius; ut et postea Tactica Constantini. Asclepiodotus, Tacticis etiam innotuit: quae exstant in Biblioth. Florentina, Regia Paris. aliis. Atque hi omnes fuêre ante A. C. 1500. Quibus addere placet, ob similitudinem argumenti, qui Poliorcetica, aliaque ad bellum spectantia, tradidêre. Aeneas Tacticus, Πολιορκητικὸν edidit, ut diximus, in quo non tam obsessis, quam obsidentibus praecepta dat. Suidas perperam vocat de Stratagematis, vera enim inscriptio est Στρατηγικὰ, seu de Arte Imperatoria. Archimedes, inter Mechanices Scriptores principatum meritus, sine dubio et in hac arte non pauca edidit: cum Mechanicos eius libros plures recenseant Strabo, l. 2. Pappus, Collect. Mathem. l. 8. Athenaeus de Machinis bellicis libros dedicavit Marcello, a cuius milite Archimedes interemptus est. Heronis Alexandrini, inter alia, et Poliorcetica exstant. Vide Bernardinum Baldum, qui Belopoeicis suis eius scripta subiecit. Diades, Cresibius, Nymphodorus, Philo Byzantius, Diphilus, Charicles, Polyidus, Pyrhus Agesistratus, de Arte Machinali scripsêre, quorum e Commentariis, ut et Archytae, suum confecit M. Vitruvius Pollio. Iul. Africanus, praeter Tactica supra memorata scripsit πρὸς πολεμίων παρασκευὰς, Praeparationes seu fabricas militares. Pappus, eodem de argumento egit, sub Theodosio M. Bitonis quoque, in Bibliothecis variis, supersunt παραςκευαὶ πολεμικῶν ὀργάνων, καὶ καταπελτιςῶν. Daimachi similiter Hypomnemata Poliorcetica, in Bibliothecis Italiae servantur. Posidonius Rhodius de re Militari Commentarium reliquit. Basilius Patricius Naumachicae scripsit. Vannocius Bicingucius Pyrotechniam scripsit libris 10. A. C: 1540. Nicolaus Tartalea, A. C. 1550. multa exaravit ad Nauticam et Artem nulitarem spectantia etc. Vide praefatum Voss. de Scient. Math. c. 48. 49. 50.